تبادل
لینک هوشمند
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
از اول ماه می جمهوری آذربایجان به ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل برگزیده شد. انتخابی که بسیاری آن را به علت فقدان ظرفیت لازم آذربایجان برای ورود به موضوعات مهم نظام بین‌الملل و متناسب نبودن این جایگاه با موقعیت بین‌المللی جمهوری آذربایجان آن را عجیب و غیر موجه می‌دانند. یادداشت زیر تلاش دارد علت انتخاب آذربایجان به ریاست دوره‌ای شورای امنیت را علیرغم دلایل فوق تبیین نماید.
جمهوری آذربایجان ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل را “اول ماه می” از آمریکا تحویل گرفته است. ریاست شورای امنیت نوبتی بوده و طول مدت آن یک ماه است. بر‌این اساس، ریاست دوره‌ای شورای امنیت در ماه آوریل به عهده آمریکا بود و چین نیز ماه ژوئن ریاست دوره‌ای و یک ماهه شورای امنیت سازمان ملل را از جمهوری آذربایجان تحویل خواهد گرفت.بر اساس منشور سازمان ملل، شورای امنیت مسوول حفظ صلح و امنیت بین‌المللی است. این شورا از پنج عضو دائمی شامل آمریکا، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه و ده عضو غیر دائم تشکیل شده است که برای یک دوره دو ساله انتخاب می‌شوند. با پایان یافتن عضویت کشورهای بوسنی و هرزگووین، برزیل، گابون، لبنان و نیجریه، از اول ژانویه ۲۰۱۲ جمهوری آذربایجان، گواتمالا، مغرب، پاکستان و توگو به پنج عضو غیر دائم دیگر شورای امنیت یعنی کلمبیا، آلمان، پرتغال، هند و آفریقای جنوبی پیوستند که دوره مسئولیت‌شان پایان سال ۲۰۱۲ خاتمه می‌یابد.ادامه….
جمهوری آذربایجان در تاریخ بیست ساله استقلال خود، برای نخستین بار در انتخاباتی که در ماه اکتبر سال ۲۰۱۱ میلادی در مجمع عمومی‌سازمان ملل برگزار شد، برای عضویت در شورای امنیت انتخاب گردید. نامزدهای عضویت غیر دائم شورای امنیت توسط گروه‌های منطقه‌ای معرفی می‌شوند و جمهوری آذربایجان از سوی گروه کشورهای اروپای شرقی برای این سمت نامزد شد.
برای عضویت غیر دائم کشوری در شورای امنیت سازمان ملل متحد، حداقل کسب دو سوم آرای مجمع عمومی سازمان ملل متحد ضروری است. از این رو، جمهوری آذربایجان در حالی که برای انتخاب نیاز به ۱۲۹ رای داشت، با ۱۵۵ رای موافق اعضای مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای نخستین بار به عضویت شورای امنیت این سازمان درآمد.
نکته مهم این است که کشور اسلواکی، دیگر نامزد قاره اروپا، قبل از انجام رای‌گیری از درخواست خود در این مورد صرف نظر کرد. پیش از این چند دور رای‌گیری در مورد نامزدی آذربایجان و اسلواکی بدون نتیجه پایان یافته بود و هیچ یک از دو کشور نتوانسته بودند دو سوم کل آراء که برای تائید عضویت آنها در شورای امنیت لازم بود را بدست آوردند.
جمهوری آذربایجان در حالی از اول ماه می به عنوان رئیس جدید شورای امنیت انتخاب شد و الهام علیاف، رئیس جمهور این کشور، از “چهارم می” ریاست جلسه شورای امنیت را بر عهده گرفت که تنها پنج ماه از عضویت این جمهوری در شورای امنیت می‌گذرد.
ریاست دوره‌ای شورای امنیت اگر چه یک ماهه است، اما کشوری که ریاست این شورا را به عهده دارد، می‌تواند نقش موثری برای اجرای خواسته‌های خود ایفا کند. به عنوان مثال، آمریکا که در ماه گذشته میلادی رئیس شورای امنیت بود، از تمامی توان خود به منظور تحت فشار قرار دادن دولت سوریه استفاده کرد.
جمهوری آذربایجان نیز به عنوان رئیس دوره‌ای شورای امنیت، میبایست راه‌کارهایی به منظور حل بحران میان کشور تازه تاسیس سودان جنوبی با سودان پیدا کند و به بحران در سوریه نیز ورود نماید. این در حالی است که این جمهوری نه تنها از ظرفیت کافی برای اندیشه کردن در مورد موضوعات مهم نظام بین‌الملل برخوردار نیست بلکه این جایگاه متناسب با موقعیت بین‌المللی جمهوری آذربایجان نیز نیست.
این موضوع موحب طرح این سوال می‌شود که چرا و چگونه جمهوری نوپایی چون جمهوری آذربایجان در عرصه بین‌المللی می‌تواند صاحب کرسی شود و ایفای نقش نماید؟ چگونه است که جمهوری آذربایجان می‌تواند حتی بیش از دو سوم آراء مجمع عمومی سازمان ملل را برای عضویت غیر دائم در شورای امنیت کسب کند؟
برخی کارشناسان روابط بین‌الملل ریشه اصلی ترقی موقعیت بین‌المللی جمهوری آذربایجان را در همسویی سیاست‌های این جمهوری با غرب بویژه آمریکا می‌دانند و می‌گویند طی پنج ماه گذشته جمهوری آذربایجان تنها پیرو تصمیم‌گیری‌های برخی اعضای دائمی شورای امنیت بویژه آمریکا بوده است.
قفقاز جنوبی به عنوان منطقه دارای اهمیت ژئوپلتیک، از دیرباز، مورد توجه بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. جمهوری آذربایجان به عنوان یکی از سه جمهوری قفقاز جنوبی دارای منابع انرژی است و در عین حال طی یک دهه اخیر همواره در محور غرب قرار داشته و حتی آمریکا در این کشور پایگاه نظامی دارد. در میان کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز، روابط واشنگتن و باکو یک روابط ویژه‌ای است و دولت باکو تلاش کرده است ضمن همسویی با غرب مانع از اعمال نفوذ روسیه در این جمهوری شود.
تبعیت جمهوری آذربایجان از غرب به حدی است که این جمهوری علیرغم اشتراک‌های زیادی که با جمهوری اسلامی ایران دارد، روابط حسنهای با کشورمان ندارد و طی سالیان اخیر نیز این روابط به اوج تیرگی رسیده است. این در حالی است که در مقابل روابط جمهوری آذربایجان با رژیم صهیونیستی بدون وجود هیچ نوع وجه مشترک مربوط به همگرایی کشورها گسترش زیادی داشته است. رژیم صهیونیستی ۶/۱ میلیارد دلار تسلیحات کشتار جمعی و جاسوسی به دولت الهام علیاف در باکو فروخته است. مقامات صهیونیستی بارها به باکو سفر کرده و متقابلا مقامات آذربایجان نیز بارها از تل آویو دیدار کردند.
آویگدور لیبرمن، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی، اخیرا به مناسبت بیستمین سالگرد استقلال این جمهوری قفقاز جنوبی به باکو سفر کرد. لیبرمن در باکو اعلام کرد: « عضویت جمهوری آذربایجان در شورای امنیت سازمان‌ملل یک موفقیت مهم و با ارزش برای دولت الهام علیاف است. » وجود پایگاه نظامی آمریکا در آذربایجان و خط مشی ضد شیعی و اسلام‌ستیزی رهبران این جمهوری نیز نشان می‌دهد جمهوری آذربایجان با قرار گرفتن در مدار غرب، تلاش می‌کند منافع خود را تامین کند. از سوی دیگر، غرب و بویژه آمریکا با اعمال نفوذ در جمهوری آذربایجان تلاش دارد تا به حیات خلوت روسیه نفوذ کرده و به نوعی روسیه را نیز محدود کند.
همسویی باکو با راهبردها و سیاست‌های غرب و رژیم صهیونیستی موجب شده تا کشورهای غربی نیز در جهت ارتقای موقعیت بین‌المللی جمهوری آذربایجان گام برداشته و حتی ریاست شورای امنیت سازمان ملل را تنها در عرض ۵ ماه به این جمهوری کوچک قفقاز جنوبی بسپارند.
عضویت و ریاست جمهوری آذربایجان بر شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند گذشته از‌ایجاد فرصت برای تصمیم‌سازی در عرصه بین‌المللی، فرصت مطرح کردن برخی از مشکلات ملی و منطقه‌ای را نیز برای باکو فراهم آورد. در‌این میان احتمالا موضوع قره‌باغ و مناقشه با ارمنستان در اولویت کاری دولت آذربایجان قرار خواهد گرفت.
اگر چه گفته می‌شود آمریکا از دولت آذربایجان تعهد گرفته است که موضوع قره‌باغ و مناقشه با ارمنستان را در شورای امنیت مطرح نکند، اما برخی از تحلیلگران بر‌این باور هستند که جمهوری آذربایجان در طول ریاست یک ماهه خود در شورای امنیت تلاش می‌کند مساله قره‌باغ کوهستانی به عنوان مهمترین معضل این کشور حوزه قفقاز جنوبی را در شورای امنیت مطرح کرده و سپس در طول عضویت دو ساله خود به عنوان عضو غیر دائم این شورا آنرا پیگیری نماید.
بویژه که بین سالهای ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ میلادی شورای امنیت سازمان ملل با انتشاز چهار قطعنامه، ارمنستان و ارامنه قره‌باغ را مقصر دانست و از انها خواست از اراضی اشغالی جمهوری آذربایجان خارج شوند. با این وجود، علیرغم صدور چهار قطعنامه که در آن بر محق بودن جمهوری آذربایجان تاکید شده است، این قطعنامه هیچگاه به اجرا در نیامده و همچنان ۸ شهرستان جمهوری آذربایجان در اشغال نیروهای ارمنی است. اکنون جمهوری آذربایجان می‌تواند از عضویت غیر دائم خود برای مطرح کردن مجدد این موضوع استفاده کند.
موضوع مهم دیگر این است که رئیس جمهور آذربایجان در حالی در جلسه شورای امنیت ادعای مبارزه با تروریسم را مطرح کرده که رسانه‌های آذری منطقه و حتی رسانه‌های بین‌المللی غربی بارها ابعاد گسترده‌ای از فعالیت‌ها و نقل و انتقالات گروهک‌های تروریستی نظیر منافقین، پ.ک.ک و پژاک در اراضی این کشور حوزه قفقاز جنوبی و همچنین گفتگوها با مقامهای صهیونیستی به منظور انتقال شماری از منافقین از پادگان اشرف در عراق به فرودگاه‌های متروکه در اراضی جمهوری آذربایجان را افشا کردند.
واقعیت این است که نه تنها ریاست یک ماهه جمهوری آذربایجان در شورای امنیت سازمان ملل بلکه حتی عضویت دو ساله و غیر دایم این جمهوری در شورای امنیت نشان می‌دهد که ساز و کار عضویت در این شورا بیش از آنکه به پتانسیل، موقعیت و اهمیت یک کشور برگردد به نوع و چگونگی تعاملات سیاسی کشورها و سواری سیاسی آنها بر می‌گردد. در واقع باید گفت ریاست جمهوری آذربایجان در شورای امنیت تداوم ریاست آمریکا بر این شورا است.
